Projekt ten został zrealizowany w ramach Funduszu Spójności Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020

Oś priorytetowa II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna

typ projektu ( np.: 2.4.1  Ochrona in-situ lub ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych)

podtyp projektu (np.:2.4.1 a Działania o charakterze dobrych praktyk, związane z ochroną zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych)

KONKURS NR 2.4.1/1/2017

Wartość całkowita projektu- 1 770 126, 79 PLN

Wartość wydatków kwalifikowanych- 1 770 126, 79 PLN

Procent dofinansowania- 85  %

Wartość dofinansowania z FS- 1 504 607, 77 PLN

Głównym celem projektu była ochrona priorytetowego siedliska grądu subkontynentalnego 9170-2 oraz innych zbiorowisk leśnych na terenie Nadleśnictwa Spychowo objętym siecią Natura 2000 (Ostoja Piska PLH280048) poprzez ograniczenie występowania czeremchy amerykańskiej jako obcego gatunku inwazyjnego.

Działania naszego projektu wpisały się w działanie 2.4.1.a Działania o charakterze dobrych praktyk, związane z ochroną zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych, które dotyczą odtwarzania siedlisk i kształtowania warunków dla ich trwałego zachowania poprzez ograniczenie występowania obcego gatunku inwazyjnego jakim jest czeremcha amerykańska. Czeremcha jest rośliną bardzo ekspansywną, powodującą degenerację fitocenoz leśnych, skutecznie opanowującą powierzchnie leśne. Zajmuje tym samym nisze ekologiczne cennych rodzimych gatunków takich jak dąb, grab czy buk, wypierając również rodzime gatunki runa. Ponadto poprzez rozkładające się liście zakwasza glebę, a związki wydzielane przez jej korzenie negatywnie oddziałują na mikroflorę glebową, co stanowi jedną z metod eliminacji osobników konkurencyjnych. Jako gatunek inwazyjny posiada wiele przystosowań do przetrwania w niekorzystnych warunkach. Ma niesamowita siłę odroślową. Po ścięciu dorosłego okazu z jego szyi korzeniowej odbija  od kilku do nawet kilkudziesięciu pędów. Rozprzestrzenia się na dalekie odległości dzięki słodkim owocom zjadanym przez ptaki. Same jej nasiona przejawiają długą żywotność – średnio jedno drzewo wytwarza ok. 6 tys. nasion, potrafią one zachować zdolność kiełkowania przez 5 lat, a gdy już wykiełkują, rozwijają się bardzo szybko. Dodatkowo posiada dużą tolerancję na warunki klimatyczne i ocienienie. Wszystkie te cechy powodują że jest uznana za jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków w Europie Środkowej, a w Polsce występuje już niemal na terenie całego kraju. Jednak gdy czeremcha amerykańska zostanie usunięta z siedliska, następuje szybka renaturalizacja runa oraz naturalne odnawianie drzewostanu.

Aby osiągnąć zamierzony efekt ekologiczny zastosowaliśmy metodę mechaniczno-chemiczno-biologiczną polegającą na:

• Wycięciu czeremchy amerykańskiej we wszystkich zidentyfikowanych w czasie inwentaryzacji miejscach, o łącznej powierzchni 255,31 ha (z tego 39,19 ha w zasięgu OSO, pozostała część w 1km buforze). Krzewy czeremchy zostały obrzucone w stosy w celu umożliwienia prowadzenia dalszych zabiegów i pozostawiona na powierzchni do naturalnego rozkładu
• Opryskiwanie czeremchy amerykańskiej herbicydem na bazie substancji aktywnej glifosat – w ramach tego zadania zostało przeprowadzone 3-krotne opryskiwanie odrośli oraz ziarnówki która skiełkowała, powstałych na skutek wycięcia dorosłych osobników. Wycięcie czeremchy amerykańskiej bez zabiegu chemicznego ogranicza teraźniejszą ekspansję poprzez rozsiewanie, lecz powoduje wzmożone rozmnażanie wegetatywne przez odrośla, co w perspektywie długoterminowej zwiększa problem inwazyjności czeremchy zamiast go zwalczyć. Ze względu na zdolność regeneracji z szyi korzeniowej dorosłych osobników po ich ścięciu a także długą żywotność nasion czeremchy wynoszącą nawet 5 lat niezbędne jest 3-krotne wejście z zabiegiem opryskiwania na powierzchnię.
• Przygotowanie gleby i sadzenie gatunków grądowych – zadanie to polegało na przygotowaniu gleby poprzez wykonanie talerzy o wymiarach 40x40 cm (pokrywa gleby została zdarta a gleba przekopana) a następnie posadzeniu w tym miejscu 329,5 tys. sadzonek lipy drobnolistnej i grabu pospolitego. Przygotowanie gleby było konieczne do wykonania podsadzeń i zapewnienia dla sadzonek optymalnych warunków do wzrostu i przyspieszenia aklimatyzacji w lesie. Nie stosowano sadzenia na siedliskach ubogich, na powierzchniach o silnie rozwiniętym podszycie złożonym z rodzimych gatunków oraz na powierzchniach przewidzianych do użytkowania rębnego w bieżącym dziesięcioleciu. Sadzenie było prowadzone w miejscach uprzedniej kumulacji występowania czeremchy w celu zacienienia gleby i stworzenia konkurencji biologicznej dla glebowego banku nasion i siewek, a co za tym idzie ograniczeniu jej odnowienia.

Podjęte działania umożliwiły zahamowanie inwazyjności biologicznej czeremchy amerykańskiej, czego skutkiem była utrata siedlisk, jedno z największych globalnych zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej. W związku z tym udział czeremchy amerykańskiej nie powinien się zwiększać, a wręcz jego obecność powinna być zmniejszana, szczególnie na terenach chronionych takich jak priorytetowy grąd subkontynentalny 9170-2, bory sosnowe reprezentatywne dla Puszczy Piskiej i inne.

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie postępowania z podejrzeniami nadużyć finansowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 w Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych uruchomiony został tzw. mechanizm sygnalizacyjny, umożliwiający zgłaszanie podejrzeń wystąpienia nadużyć finansowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (kliknij po więcej szczegółów)